سیگار ، نوجوانان و آمار و ارقام

 

در حال حاضر یکی از واقعیات تلخی که جامعه را مورد تهدید جدی قرار داده و همچنان تنها به هشدار جامعه شناسان و مسؤولان درباره آن بسنده شده است، روند رو به رشد مصرف سیگار و گرایش به مواد مخدر در میان نوجوانان و جوانان کشور است؛ معضلی که به صورت یک آسیب اجتماعی 

خود را نمایان ساخته، اما هنوز نتوانسته‌ایم راه درمان آن را بیابیم و جان میلیون‌ها نوجوانان و جوانی را که در معرض این آسیب‌ قرار گرفته‌اند، ایمن سازیم. آمار و ارقام حکایت از این واقعیت دارد که گرایش به مصرف سیگار در بین دانش‌آموزان روند صعودی تزایدی به خود گرفته است. زیرا تمام تلاشهایی که تاکنون برای مقابله با گسترش پدیده سیگار کشیدن صورت گرفته بیشتر منتهی، به مبارزه با قاچاق و تبلیغ این کالا بوده است، در حالی که راههای فراوان دیگری نیز می‌توان در پیش رو داشت. زنگ خطر اکنون سیگار در هر 15 ثانیه یک قربانی می‌گیرد و با ادامه این روند در 40 سال آینده این زمان به 5 ثانیه کاهش خواهد یافت. طبق برآوردهای سازمان بهداشت جهانی هم اکنون بیش از یک میلیارد نفر در دنیا به کشیدن سیگار اعتیاد دارند که بیش از دو سوم آنها در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند.

سازمان بهداشت جهانی هشدار می‌دهد در صورتی که در شیوه، عادت و رویه‌های استفاده از دخانیات درکشورهای در حال توسعه تغییری صورت نگیرد، در 30 سال آینده هر ساله 10 میلیون نفر به شمار معتادان به سیگار افزوده خواهد شد که 70 درصد این قربانیان از کشورهای در حال توسعه خواهند بود. وقتی به هشدار سازمان بهداشت جهانی دقت می‌کنیم، باید متوجه این حقیقت باشیم که طبق گفته مسؤولان هم اکنون 500 هزار دانش‌آموز در معرض خطر اعتیاد قرار دارند و چنانچه برای این مهم چاره‌ای اندیشیده نشود، باید به انتظار عواقب ناگوار این مسأله در آینده‌ای نه چندان دور بود. کارشناس و صاحب نظران اقتصاد معتقدند؛ خسارت استعمال سیگار در ایران سالانه بیش از 12 هزار میلیارد ریال است که از این بابت مشکلات اجتماعی و فرهنگی گوناگونی نصیب کشور می‌شود. در ایران بیش از 6 هزار میلیارد ریال سالانه توسط سیگاری‌ها دود میشود و بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، دولت‌ها و مردم بیش از دو برابر میزان استعمال دخانیات خسارت می‌بینند آمارهای موجود برخلاف آنچه دیگران تصور می‌کنند، نشاندهنده گرایش جواان به دخانیات نیست بلکه بدان معناست که این نوع کالاها در حجم بالایی در دسترس جوانان است و عده‌ای هم برای گسترش و قبضه کردن چنین بازار مستعد و داغی تلاش و تبلیغ می‌کنند. شیوع پدیده نابهنجار کشیدن سیگار میان قشر جوان و نوجوان به ویژه دختران جوان، زنگ خطری برای جامعه است که بی‌شک پیامدهای آن نه تنها به خانواده‌ها باز می‌گردد که دامنگیر جامعه نیز خواهد شد، پیامدهایی‌ که آثار روانی، نابسامانی‌های اقتصادی و گره‌های کور اجتماعی فراوانی را به همراه دارد. همانند شدن به عنوان یک پدیده اجتماعی می‌تواند در گرایش جواان به دخانیات تأثیر گذار باشد، زیرا آنها بعضاً در اجتماع مشاهده می‌کنند که افراد صاحب مقام و دارای عناوین علمی، سیگار می‌کشند و از همین رو می‌خواهند به طریقی خود را همسطح آنان تلقی کنند. بنابر این سعی‌شان بر این است در محافل عمومی به کشیدن سیگار مبادرت ورزند. هر چند که همه افراد مصرف کننده دخانیات از مضرات و عواقب ابتلا به انواع بیماری‌های کشنده آن آگاهند، اما همچنان روز به روز بر تعداد سیگاری‌ها افزوده می‌شود. زیرا بر اساس تحقیقات به عمل آمده افراد معتاد هنگام کشیدن به نوعی احساس آرامش و راحتی می‌کنند، یعنی با کشیدن سیگار خوش هستند و آن را یک وسیله آرام‌بخش برای خود می‌پندارند. نتایج تحقیقات اداره ارتباطات و آموزش بهداشت در یک تحقیق علمی و دقیق بین پسران و دختران مدارس راهنمایی تهران که دو سال به طول انجامید،دراین تحقق آمده است : دختران تهرانی به طور متوسط در 15 سالگی به سیگار روی می‌آورند. در این تحقیق که بر روی 5 هزار و 934 دانش‌آموز مقطع راهنمایی شهر تهران انجام شد، از مجموع 2 هزار و 902 دانش‌آموز پسر 2/30 درصد یعنی 878 نفر سیگار کشیدن را تجربه کرده و 8/3 درصد (111 نفر) هم حداقل روز یک سیگار کشیده‌اند. همچنین 3028 نفر دانش‌آموز دختر نیز 7/11 درصد (354 نفر) سیگار کشیدن را تجربه کرده‌اند و 6/10 درصد روزی یک یا بیشتر از یک سیگار کشیده‌اند. بنابر این تحقیق 4/2 درصد از دانش‌آموزان پسر و دختر مقطع راهنمایی تهارن سیگاری محسوب می‌شوند و متوسط شروع کشیدن سیگار در پسران 3/13 و دختران 15 سال بوده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که نگرش دانش‌آموزان سیگاری در هر دو جنس نسبت به سیگار در مقایسه با دانش‌آموزان غیر سیگاری مثبت تر بوده است، این در حالی است که سطح آگاهی هر دو گروه سیگاری و غیر سیگاری در حد مطلوب و قابل توجه بوده است. این موضوع نشان می‌دهد که داشتن آگاهی به تنهایی قادر به انجام رفتارهای بهداشتی نمی‌شود. این تحقیق در میان 21 مدرسه راهنمایی دخترانه و 20 مدرسه راهنمایی پسرانه در پایه‌های دوم و سوم راهنمایی انجام گرفته است. حال اگر خوشبینانه به این مسأله نگاه کنیم که بعد از دو سال این وضعیت بهبود نیافته باشد و به عکس بر تعداد دانش‌آموزان سیگاری افزوده شده باشد.  

 علل گرایش دختران به سیگار   

تأثیرپذیری بیشتر آنها از گروه همسالان نسبت به پسران، اعتقاد به تأثیر مصرف سیگار در کاهش وزن، پایین بودن سن بلوغ دختران نسبت به پسران، کمبود فعالیت‌های تفریحی دختران، بروز رفتارهای مختلف بهداشتی و غیر بهداشتی در سنین نوجوانی و ... است. به اعتقاد کارشناسان مسائل اجتماعی، عواملی نظیر آشنا شدن بچه‌ها با سیگار توسط والدین به بهانه خرید سیگار، جذابیت‌های ظاهری نظیر شکل، رنگ و طعم پاکت‌های سیگار نیز می‌تواند در جلب توجه نوجوانان و جوانان باشد. در هر حال واقعیت حکایت از وقوع اتفاقات ناخوشایندی دارد که جامعه را می‌آزارد، اما مسؤولان امروز همچنان نسبت به این قبیل اخبار ناخوشایند جدید چندانی از خود نشان نمی‌دهند و فقط به ارایه آمار و ارقامی بسنده می‌کنند که بر روی کاغذ ثبت می‌شود، در حالی که همه می‌دانیم نباید خوشبینانه به ناهنجاری‌ها و معضلات اجتماعی نگریست، زیرا اگر امروز نتوانیم در این امر موفق باشیم، قطعا فردا برای مقابله با ناهنجاری‌ها دیر خواهد بود و زمان از دست رفته باز نخواهد گشت.